Fototechniek belichting

Onder- of overbelicht

Zodra we de foto gemaakt hebben, komt die op de monitor van de camera. Dan heb ik de mogelijkheid met mijn Nikon D300 eens te kijken of alles goed is. Dan is het zogenoemde 'histogram' erg belangrijk. Daaraan kun je zien, dat hier de foto overbelicht is. Links zijn de donkere kleurtonen, rechts de lichte. De verhoging - kunnen we berg of heuvel noemen - is vooral aan de rechterkant te zien, dus overbelicht. Overbelichting is rechts, waar de lichte kleuren zijn. Dat kunnen we ook nog uitsplitsen in de drie hoofdkleuren, rood-groen-blauw, inderdaad, RGB. Knap hé, van zo'n camera - dat hebben niet alle camera's. Ik kan in het menu instellen, wat de camera allemaal moet laten zien. Met het keuzewieltje - rechts boven nog net te zien - kan ik naar beneden scrollen en de scherpstelling, de overbelichting\histogram, de overbelichte delen, waar geen detail meer in zit etc. Dat kunnen helaas veel eenvoudige (compact)-camera's niet. Maar niet getreurd - met Photoshop of een ander fotoprogramma kun je nog veel 'restaureren'. Toch - als je dan toch niet goed belicht hebt hebt, is het beter een iets onderbelichte foto te herstellen, dan een overbelichte, die geen details meer heeft in de uitgevreten lichten.

Belichtingskeuze

Bij deze foto zit de heuvel behoorlijk in het midden, ook uitgesplitst naar de drie hoofdkleuren rood-groen-blauw. Je kunt het ook gewoon zien, dat de belichting evenwichtig is.
Nu kan ik het ook even hebben over de belichtingsknop\keuzeschakelaar bovenaan rechts van het oculair. AE = automatic exposure, automatische belichting. Die heeft drie standen en vind je eigenlijk op alle betere camera's. Hij staat nu met het streepje op de breedbeeldbelichting, die het licht meet voor een groot deel van de opname. Erboven met de stip in het rondje is voor centrumgerichte lichtmeting, waarbij belicht wordt op het middendeel. De stip onderaan is voor spotmeting, waarbij een klein deel voor de lichtmeting wordt gebruikt. Dit moet je vooral gebruiken, als een klein deel veel lichter of juist donkerder is, b.v. een bloem tegen de blauwe lucht. Dan moet je de stip op de bloem richten. Trouwens, als ik dit knopje indruk, houd ik daarmee de belichting vast, ook als ik de camera naar links of rechts beweeg voor een andere compositie. Natuurlijk moet je bij iedere camera kijken, hoe die dit regelt.

'Uitgevreten lichten'

Lichte delen van een foto kunnen licht van kleur zijn. Of fel door de zon verlicht. Dan kunnen die - vooral bij een toch al overbelichte foto - totaal 'uitgevreten' zijn, d.w.z. dat daarin totaal geen detail meer te onderscheiden is. Dan krijg je dat nauwelijks of helemaal niet terug. Deze uitgebleekte hooglichten zie je hier als zwarte vlekken op de weergave van de foto. De heldere lucht en de sneeuw op het afdak zijn zo uitgevreten, dat er geen detail meer inzit. Die foto kun je beter overdoen. Maar hoe doe je dat dan beter?
2 manieren om dit te verbeteren:
D-lighting. Sommige betere camera's kun je via het menu zo instellen, dat de lichte tonen donkerder worden en de donkere tonen lichter. Dan worden de kleurcontrasten wat gelijkgetrokken.
Belichtingscorrectie:
Met een knopje of via het menu kun je 'plussen of minnen'. D.w.z. dat je iets over- of onderbelicht, doorgaans in grootte van 0,3 of 0,7 of 1.0 enz. Met sneeuw kun je beter overbelichten met 1 tot 2 stops, dus +0,3 of +0,7 of +1,0 enz. Ook weer niet overdrijven, want uitgevreten delen kun je niet meer repareren.

	Links een foto van een kramsvogel in onze tuin. Deze foto is duidelijk overbelicht. Dat zie je aan de foto zelf, maar ook aan het histogram. Met fotosoftware kun je dit histogram makkelijk oproepen, b.v. Photoshop Elements. Kost nog geen 100 Euri's en kan heel veel. (Wellicht te veel, maar dat is geen punt - ik gebruik van Photoshop ook maar een aantal basismogelijkheden). Bovenaan staat hier 'levels' - in het Nederlands staat er dan 'niveaus'. (In de nieuwste software waarschijnlijk opgesplitst in 'niveaus' en 'automatische niveaus'). De 'heuvel' in het midden geeft de echte kleuren aan (kleurtonen). Die staat mooi in het midden, maar links is een dal met een open stuk, waar geen kleurinformatie in zit. Rechts is ook een dal, maar daar is nog enige kleurinformatie. Nu kan ik het histogram automatisch laten verbeteren, door op 'auto' te klikken. Maar ik kan ook het linker schuifje (driehoekje) naar rechts schuiven tot onderaan de heuvel. Zie volgende foto voor het resultaat.
	En zie hier het resultaat. De foto oogt beter doordat we de 'loze' informatie verwijderd hebben. Het middelste schijfje (driehoekje) verschuift ook iets mee. Ook is te zien, dat de 'input levels' is veranderd van 0 in 57. Het zou te ver voeren, om dat ook allemaal uit te leggen. Helaas zijn de voorbeelden in het Engels, maar ook handig voor als U een gratis Engels freeware fotoprogramma wilt gebruiken. Tegelijk Uw talenkennis opfrissen.... Het middelste schuifje kunt U ook naar believen naar links of rechts bewegen - daarmee verandert U de reële lichtverhoudingen. Experimenteer er maar op los. Er is altijd de knop 'cancel' dus annuleren. Dat kan doorgaans ook in het fotoprogramma bij 'bewerken' en dan annuleren of 'undo'.
	Hier een foto van een boslandschap bij Dalfsen. Duidelijk onderbelicht - typisch voor een sneeuwlandschap. De sneeuw zelf is niet echt wit! Door de felwitte sneeuw knijpt de lens zich dicht. Dus moeten we 'plussen', zie hierboven. Maar dat heb ik blijkbaar vergeten. Geen nood - dat gaan we nu goedmaken. Nu kan ik het schuifje rechts weer naar links, naar onderaan de heuvel verplaatsen, maar bovenaan staat RGB (rood-groen-blauw). Dan corrigeer ik voor alle drie kleuren tegelijk, en dat is niet erg precies. En ik wil dit uitsplitsen in de drie basiskleuren. Iedere kleur apart wil ik nu corrigeren. Dat geeft een preciezer resultaat, hoop ik. Zo zou het moeten zijn. In de volgende drie bewerkingen van deze foto laat ik zien, hoe dat moet. Iedere kleur ga ik apart corrigeren. Dit is eigenlijk heel intuïtief - dat wil zeggen, voor de hand liggend. Een kind kan de was doen....
	Hier is het resultaat te zien voor de kleur rood (red). Daar is iets loze kleurinformatie en een dun streepje met heel weinig informatie. Ik kan nu het rechter schuifje naar links tot onderaan de heuvel verplaatsen. Als ik tegelijk de alt-toets ingedrukt houd, dan zie ik een zwart veld. Als ik nu het schuifje te veel naar links beweeg, krijgt het zwarte veld andere kleuren. Ietsje is niet zo erg, maar niet al te veel. Dan gooit U toch weer rode kleurinfo weg. Dat is ook weer niet de bedoeling. Experimenteren maar weer. Niet tevreden, dan annuleren en opnieuw proberen. Al doende leert men - niets doende leert men niets......... Voor het resultaat, zie de volgende foto.
	Ziehier het resultaat voor de correctie van de rode kleuren-info. Het schuifje rechts heb ik toch niet al te veel naar links geschoven om geen rode informatie te verliezen. Duidelijk is te zien, dat de foto minder rood is geworden of dat rood lichter is geworden. Bij de volgende bewerking pakken we de kleur blauw aan.
	Hier is duidelijk te zien, dat voor de kleur blauw veel loze kleurinformatie is. Een 'open dal '. Dat moeten we maar eens corrigeren, dus het rechtse schuifje naar links verplaatsen tot onderaan de 'heuvel ' en dan maar weer eens zien, wat dat voor verandering of verbetering oplevert. Uiteindelijk is pas bij de totale RGB-foto te zien, of alles bij elkaar genomen het resultaat echt verbeterd is. En dan vergeleken met de mogelijkheid om ineens de RGB-kleuren tegelijk te corrigeren. Is dit alle moeite waard, om alle drie basiskleuren apart te corrigeren?
	Nu heb ik de kleur blauw gecorrigeerd. Het is gewoon een routinekwestie. Het schuifje rechts weer naar links schuiven tot onderaan de heuvel. Eventueel weer de alt-toets ingedrukt houden en schuiven totdat er andere kleuren bijkomen. Ook hier is de kleurverandering goed te zien. De tint is wat meer paars geworden. Maar nog geen conclusie trekken, want alleen het totale eindresultaat telt. We moeten groen ook nog corrigeren.
	Hier is dus groen. Ook rechts loze ruimte, dus weer het rechtse schuifje naar links bewegen tot onderaan de heuvel.
	De kleur groen wordt er niet mooier van - tenminste - zo ziet het eruit. Natuurlijk geldt, dat nu alle kleuren gecorrigeerd zijn, het uiteindelijke resultaat telt. Al deze correcties per kleur zijn steeds in éénzelfde beeld gecorrigeerd. Dus niet steeds weer opnieuw opslaan en dan weer oproepen en een andere kleur corrigeren enz. NEE, gewoon steeds een andere kleur aanklikken in het bovenste venstertje!! En nu eens kijken, hoe het uiteindelijke beeld eruitziet.....
	Nou? Wat is onze conclusie? Vergelijk maar met de foto, waarmee we begonnen. Aan het begin van onze correctie was de foto wat warmer van kleur en de sneeuw niet helemaal wit. Nu ziet de foto er wat koeler uit - en ik denk ook wat realistischer. Wat zou er gebeurd zijn, als ik meteen de RGB-kleuren samen in één keer gecorrigeerd zou hebben? Ik zet de foto's daarvan hieronder. En weer kunt U met mij concluderen, dat er nauwelijks verschil is met de foto hiernaast. Conclusie? We kunnen net zo goed de RGB-kleuren tegelijk corrigeren, tenzij U perse het onderste uit de kan wilt halen voor wat de echte correctie zou zijn. Nou - weer wat geleerd................

Home	Reizen	Reizen	Kerken-kloosters	Natuur	Planten	Fotocursus	contact
Over mijzelf	-Rocky Mountains, Canada	-Griekenland-Lefkada -Oregon	-algemeen -Duitsland	-Landschappen	-algemeen -Rhododendrons	1. camera's en objectieven 2. camera instellingen	-foto's bestellen
	-Zuid-Tirol Dolomieten -Spanje Tenerife	-Indian Summer -Spitsbergen	-Spanje		-alpenflora Berner Oberland	3. belichting 4. diafragma
						5. scherpstellen 6. scherptediepte